Heysel Faciası ve Ardından Yaşananlar

  Stadyumlarıyla, dünyaca ünlü futbolcularıyla, takımına sadık taraftarlarıyla, mükemmel maç atmosferiyle Premier Lig dünyanın en büyük ligi. Yapılan son ihaleyle 2016-17 sezonundan itibaren yayıncı kuruluşlar 3 yıllık için 6.9 Milyar Pound ödemeyi kabul etti. Bu ligde sonuncu olacak takıma yaklaşık 100 Milyon Poundluk bir yayın geliri demek. 2013-14 sezonunda küme düşen Cardiff City, Bundesliga şampiyonu dünya devi Bayern Munich’ten iki katı kadar daha fazla yayın geliri elde etti. Peki Premier Lig her zaman bu kadar değerli miydi? Futbolun beşiği olan İngiltere’nin bu günlere gelmesi kolay olmadı elbet, her ne kadar köklü klüpleri olsa da bugünlere gelebilmesi için bir sorunu çözmesi gerekiyordu: Holiganizm.

  1966 yılında ev sahibi olduğu Dünya Kupasını kazanmasıyla beraber İngiltere’de futbolda şiddet gitgide artıyordu. Her takımın kendi taraftarları maçtan önce taşlı sopalı kavgalara tutuşuyorlardı. Bu durumun daha da büyümesini engellemek bir kenara ateşi daha da körükleyen İngiltere medyası her hafta, haftanın holigan takımını seçiyordu. Eskiden futbolda takımların kasalarına bu kadar para girmiyorlardı, doğal olarak stadyumlar bakımsız kalıyor çoğunda çok az koltuk bulunuyor ve polis güvenlik ihmalleri yapıyordu. Bunun sonucunda stadları genelde işçi sınıfının saldırgan, aşırı fanatik kısmı maçlara geliyordu gerçek futbol seyircisi maçı evinden takip etmeyi tercih ediyordu. İngiltere’de futbol ve hayat iç içe olduğu için stadyumlar sosyal mesaj verme yeri olmuştu İngiltere için bardağı taşıran son damla 29 Mayıs 1985 günü oldu.

  Aslında olayların temeli bir sene öncesine dayanır.  Roma’da oynanan 1984 Şampiyon Kulüpler Kupası finalinde Joe Fagan’ın Kenny Dalglish’li Liverpool’u ev sahibi Roma’yı penaltılarda mağlup ederek 4. Avrupa Şampiyonluğuna ulaşıyordu. Liverpool taraftarı maçtan sonra otellerine dönerken kızgın Roma taraftarlarının hedefi oldu. Sokaklarda tartaklanan Liverpool taraftarlarını Roma’da ne bir taksi aracına alıyor ne de bir yerli yardım ediyordu. Tüm bu olanlara rağmen olaylar İtalyan Medyasında yer bulmadı, bu İngilizlere daha da kızdırdı. Bir sene sonra Brüksel’de oynanan finalde Liverpool’un rakibi Platini’li İtalyan Juventus oluyordu. İngilizler intikam yemini ettiler, diğer İngiliz kulüp taraftarları da Liverpool taraftarlarına destek verdi.

  

1984 Şampiyon Kulüpler Şampiyonu Liverpool

  

Belçika ulusal stadı olan Heysel Stadyumu 1920 yılın inşa edilmiş ve hiçbir ciddi bakımdan geçirilmemişti. Güvenlik barikatları son derece zayıftı. Stadın dış duvarlarından delik açarak bazı biletsiz taraftarlar maça girebiliyordu. Stadyum bakımsız bir harebeden farksızdı. Heysel Stadyumu içi yenilenme kararı alındı ancak son maç olarak Şampiyon Kulüpler Kupası finali Liverpool-Juventus maçı belirlenmişti. Liverpool yöneticisi Peter Robinson stadı değiştirme talebinde bulunsa da UEFA tarafından kabul görmez.

X-Y-Z tribünleri Liverpool’a, O-N-M tribünleri ise Juventus’a ayrılmıştı. Bilet satışlarında yaşanan kaos faciadan sonra ortaya çıkacaktı. Yaklaşık 50 bin kişilik Heysel Stadyumu için 60 bin bilet satılmıştı. Bu fazla biletlerin çoğunu karaborsadan Juventus taraftarı Z bölümü için almıştı. Belçikalı yetkililer maç öncesinde stadın etrafında olaylar çıkmasından endişe duydukları için taraftarların stad içinde olmasını tercih ediyordu. Bu yüzden Liverpool taraftarına ayrılan Z tribünlerinin çoğunluğu Juventus taraftarlarına satılmıştı.

  

  

 

Facianın ardından

  Maçın başlamasına bir saat kala olaylar başladı, X-Y tribünlerinde bulunan Liverpool’lular Juventus tribünlerina yabancı madde yağmuruna tutuyordu. Ortada yeteri kadar polis yoktu ve olan polislerde yeterli donanıma sahip değillerdi. Tüm bu ihmaller büyük bir faciayı beraberinde getirdi. Liverpool taraftarı X-z tribünleri arasındaki güvenlik bariyerini aşarak Juventus taraftarına saldırıyordu. İlk önce sahaya kaçmak isteyen Juventus taraftarını ancak tribün önündeki bariyerlerden bu mümkün olmadı ve tribünün arkasındaki duvara doğru kaçmaya başladılar. Ancak çürümeye yüz tutmuş stadyumun duvarı buna dayanamadı ve çöktü. Altında kalan bazı taraftarlar can verdi. Ve bazı taraftarlarda yaşanan izdihamda ezilerek can vermişlerdi. Toplam 38 İtalyan, 1 Belçikalı yaşamını yitirdi. Tüm bu yaşananlara rağmen UEFA maçı seyircisiz oynattı,maçı 1-0 Juventus kazandı. Heysel Stadyumunun adı King Baudouin Stadyumu olarak değiştirildi.

Faciada yaşamını kaybeden taraftarların isimlerinden oluşan pankartlar

 Olaylardan sonra Liverpool Avrupa Kupalarından men cezası aldı. Ancak ülkesindeki holiganizm sorunundan endişe duyan İngiltere Başbakanı Margaret Thatcher cezayı yetersiz bularak tüm İngiliz takımlarının cezalandırılmasını istedi. Tüm İngiliz kulüpleri 5 yıl, Liverpool 10 yıl men cezası aldı. Liverpool’un cezası daha sonra 6 yıla indirildi. İngiltere’de holiganizm ile mücadele başladı, holiganlara maçlara girmeme cezası veriliyordu daha sonradan alkol yasağı da geldi ancak tüm bu olanlara rağmen yeteri kadar ders alınamadı, holiganizm ile mücadele başladı fakat stadyumlar hala çok yetersizdi. 

   Tüm bu ihmaller 4 sene sonra bir faciayı daha beraberinde getiriyordu.Sheffield'daki Hillsborough Stadyumunda polisin büyük ihmalleri sonucu stada fazla taraftar alındı ve çıkan arbedede 96 Liverpool'lu ezilerek can verdi. Bu futbol dünyasında yaşanan en büyük kazadır. Hillsborough faciasının ardından rapor hazırlayan Lord Justice Taylor, raporunda holiganizmin kaynağı olarak medya, sosyal sorunlar ve yöneticilerin yanlış uygulamalarını gösterir. Ve stadyum konusunda ciddi düzenlemelerin yapılmasını da savunur zira stadyumdaki taraftarlar hayvan muamelesi görüyordu. Bu sorunlar devam ettikçe holiganizmin bitmeyeceğini söyler Lord Justice Taylor, ve İngiltere hükümeti belirlenen reformları yapmaya karar verir. Stadyumlar koltuklu hale getirilmeye başlanır, belirlenen gerekliliklerş yerine getirmeyen kulüplere ültimatom verilir. Stadyumlardaki güvenlik önlemleri arttırılır, polislerin yerine stadyum özel güvenlik elemanı olan "steward"lar stadyumlarda görev yapmaya başlar, stadyumlarda alkol yasağı gelir.

 

Hillsborough Faciasının yıl dönümü: 15 Nisan

  Yaşanan faciardan dolayı hızla gözden düşen İngiltere futbolunun imajını tekrardan düzeltmek, medyanın futbola olan ilgisini arttırmak, kulüplerin ticari gelirlerini arttırmak ve stadyumların seyirci kalitesinin artması gerekiyordu. Bunun için 1992 yılında “FA Premier League” kuruldu. Yayın hakları satıldı ve kulüplerin kasasına muazzam paralar girmeye başladı ve kulüpler paralarını stadyumların güvenliğine yatırabildiler. Hemen hemen her İngiliz kulübünün ilk tercihi stadyum güvenliği olmuştur. Premier Lig le beraber güvenli maç ortamı sağlanan stadyumlar dolmaya başladı, alkol yasağı geldi, bilet fiyatları arttı böylece gerçek futbol seyircileri artık maçı evlerinden değil stadyumlarda izlemeye başladı. Bugün dünyanın en büyük ligi olan Premier Lig böyle acı bir yoldan geçmek zorunda kaldı. İlk sene tüm Premier Lig takımlarının toplam geliri 170 Milyon poundtu, 2006 yılında sadece Manchester United’ın geliri 168 milyon poundu buldu, bu Ada Futbolunun tekrardan zirveye çıkışının  ve İngiltere'nin bu yolda ne kadar doğru strateji izlediğinin bir kanıtı.

Liverpool-Juventus maçı seronomisi sırasında Liverpool tribünleri: AMİCİZİA (ARKADAŞLIK)